Jan Wasilkowski, który przyszedł na świat 11 maja 1898 roku w Sławkowie, a swoją drogę życiową zakończył 14 sierpnia 1977 roku w Warszawie, był nie tylko prawnikiem, ale również osobą o znaczącym wpływie w polskiej polityce. Jego kariera obejmowała wiele ważnych stanowisk, co czyni go jedną z kluczowych postaci w historii Polski Ludowej.
Wasilkowski był również oficerem rezerwy Wojska Polskiego, co podkreśla jego zaangażowanie w sprawy narodowe. W latach 1959–1969 pełnił funkcję członka Komitetu Centralnego PZPR, a jego rola w polskiej polityce była nie do przecenienia.
W latach 1949–1952 był rektorem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie wprowadzał innowacyjne rozwiązania wśród młodzieży akademickiej. Następnie, od 1956 do 1967 roku, sprawował urząd pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, co stanowczo potwierdza jego autorytet w dziedzinie prawa.
Jan Wasilkowski był również posłem na Sejm PRL III, IV i V kadencji w latach 1961–1972, a jego aktywność jako członka Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu była istotnym wkładem w kształtowanie politycznej rzeczywistości w Polsce tego okresu.
Był nie tylko budowniczym Polski Ludowej, ale również inspiracją dla wielu pokoleń prawników i polityków.
Życiorys
Jan Wasilkowski, urodzony 11 maja 1898 roku w Sławkowie, w województwie kieleckim, pochodził z rodziny Czesława i Aleksandry z Chmielewskich. Po ukończeniu szkoły handlowej w Kielcach, od 11 listopada 1918 do grudnia 1920 roku, dobrowolnie wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie służył jako podporucznik artylerii rezerwy. W dalszej kolejności kształcił się na Uniwersytecie Jagiellońskim, a także na Uniwersytecie Wiedeńskim. W 1923 roku uzyskał stopień doktora, a jego studia były kontynuowane na Uniwersytecie w Nancy w latach 1923–1924.
W 1924 roku Wasilkowski nawiązał współpracę z Uniwersytetem Warszawskim. W międzyczasie, w 1937 roku, został profesorem nadzwyczajnym, a dekadę później, w 1947 roku, uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1934 roku, jako podporucznik rezerwy, był ewidencjonowany w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Warszawa Miasto III, z przydziałem w rezerwie do 1 Pułku Artylerii Ciężkiej stacjonującego w Modlinie.
W roku 1939, na podstawie uchwały, mianowano go na stopień porucznika ze starszeństwem z 19 marca oraz 66. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Podczas II wojny światowej wziął udział w obronie kraju i został wzięty do niewoli przez Niemców, przebywając w Oflagu VI Dössel. Po wojnie, w latach 1947–1949, pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Warszawskim, a w latach 1949–1952 sprawował urząd rektora tej samej uczelni.
Jan Wasilkowski był także wieloletnim kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego, a po 1952 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a od 1958 roku, członkiem rzeczywistym tej instytucji. W latach 1955–1968 był członkiem prezydium PAN, również w latach 1952–1956 kierował Zakładem Nauk Prawnych PAN, przekształconym później w Instytut Nauk Prawnych. Od 1956 do 1968 roku przewodniczył Komisji Kodyfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości, mając wpływ na opracowanie projektu Kodeksu cywilnego, który wszedł w życie w 1964 roku i obowiązuje do dziś.
Ponadto, od 1946 roku był związany z Polską Partią Socjalistyczną, która w 1948 roku przekształciła się w Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Jako aktywny członek, uczestniczył w pracach Komitetu Uczelnianego PZPR na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1948 roku pełnił również rolę sędziego Sądu Najwyższego, a w latach 1956–1967 był jego Pierwszym Prezesem. W latach 1959–1964 zasiadał jako zastępca w Komitecie Centralnym PZPR, a od 1964 do 1969 pełnił tę funkcję na równi z członkiem Komitetu Centralnego.
W latach 1961–1972 Wasilkowski był posłem na Sejm PRL w III, IV i V kadencji, piastując funkcję przewodniczącego Komisji Wymiaru Sprawiedliwości. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze oraz Uniwersytetu Wrocławskiego. Z okazji 20-lecia Polski Ludowej, 22 lipca 1964 roku, uhonorowano go nagrodą państwową II stopnia.
Jako autor licznych publikacji, m.in. „Encyklopedia Podręczna Prawa Prywatnego” (współautorstwo z Fryderykiem Zollem), „Prawo rzeczowe w zarysie” (1957), „Zarys prawa rzeczowego” (1963) oraz „Prawo własności w PRL. Zarys wykładu” (opracowane przy współudziale M. Madeya, 1969), Jan Wasilkowski pozostawił znaczący dorobek w dziedzinie prawa.
Życie prywatne
Żoną Jana Wasilkowskiego była Zofia Wasilkowska, a ich synem Andrzej Wasilkowski. Para znajduje się w wiecznym spoczynku razem na cmentarzu Powązkowskim, gdzie można ich odwiedzić w kwaterze 44-2-4, jak wskazuje informacja o cmentarzu Powązkowskim.
Ordery i odznaczenia
Jan Wasilkowski, w swojej karierze, otrzymał liczne odznaczenia i ordery, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w rozwój kraju i działalność na rzecz społeczności.
- Order Budowniczych Polski Ludowej, którego otrzymanie miało miejsce w 1977 roku,
- Order Sztandaru Pracy I klasy,
- Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany 22 lipca 1951 roku,
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1964 roku,
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, którego nadanie miało miejsce 16 lipca 1954 roku,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 lutego 1947 roku,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 14 stycznia 1955 roku,
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, nadana w 1966 roku.
Przypisy
- Informacje na stronie PAN. [dostęp 31.05.2024 r.]
- Jerzy Menkes: Wspomnienie o prof. Andrzeju Wasilkowskim, 03.03.2020 r.
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 334. [dostęp 25.11.2021 r.]
- Tadeusz Rutkowski, Na styku nauki i polityki. Uniwersytet Warszawski w PRL 1944–1989, [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego po 1945, red. Piotr M. Majewski, Warszawa 2016, s. 418.
- „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350) 07.01.1958 r., s. 2.
- Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, nr 170, 20.07.1964 r., s. 2.
- Dwadzieścia lat SFOS. „Warszawski Kalendarz Ilustrowany 1966”, s. 99.
- Nadzwyczajna sesja Sejmu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22.07.1966 r., s. 1.
- „Nowiny”, nr 165 (8951), 22–24.07.1977 r., s. 2.
- Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 353. ISBN 83-86619-97X.
- Rybka i Stepan 2006, s. 217.
- M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 – Uchwała z dnia 14.01.1955 r. nr 0/126 – na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk.
- M.P. z 1952 r. nr 52, poz. 701 („za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie nauki”).
- M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566 („za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”).
- M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 280 („za wybitne zasługi położone w historycznym dziele przeprowadzenia unifikacji prawa cywilnego”).
- Cmentarz Stare Powązki: FRANCISZEK WASILKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 15.05.2020 r].
Oceń: Jan Wasilkowski